Ang Lihim ni Nalybel sa panulat ni Lablynn Yvette Bautista

            Nagmamadali si Nalybel. Nguni’t di tulad sa kanyang mga kaklaseng pauwi na, siya’y patungo sa silid aklatan.Walang ibang tao roon maliban sa naghihilik na si Bb. Ancheta, ang matandang librarian.Patingkayad siyang lumakad patungo sa eskaparate ng pakay niyang libro.Wag po sanang magising, wag po sanang magising! ang naidasal ni Nalybel sa kanyang sarili.

Habang papalapit, palakas nang palakas ang kabog ng kanyang dibdib. Dahan- dahan niyang binuhat ang silyang katabi.Marahan siyang tumuntong dito atdinukwang ang libro sa lalagyan.Kapagdaka’y buong ingatsyang bumaba bago naglakad na parang pusa sa likurang bahagi ng silid-aklatan upang doon magkubli.

            Umupo si Nalybel sa isang sulok. Malalim ang hingangbinuksan niya ang libro ng dahan-dahan.Sinisigurado niyang huwag lumikha ng anumang kaluskos.  Kailangan niyang tapusin agad ang iskrippara sa kompetisyon.  Hindi na niya mahihintay na maayos muna ang libro bago ito hiramin.  Kaya kahit bawal pa ay gagawin pa rin niya.

Maingat naman ako e, ang katwiran niya sa kanyang sarili.

Bahagyang gumaan ang loob ni Nalybel.Seryosoang kanyang pagbabasa ng maramdamang may tumalsik na tubig sa kanyang braso. Sa labas ng bintana ay umaambon na. Dali-dali siyang tumayo upang isara ang bintana subalitbiglang umihip ang malakas na hangin. Tinangay nito ang mga pigtas na pahina ng libro.

Nasa ikalawang palapag ang kanilang silid-aklatan at ang likod nito ay masukal na kakahuyan. Natitigilan, hinabol nya ng tingin ang mga pahinang tila mga saranggolang nilipad ng hangin papalayo.

Hindi ko naman sinasadya,katwiran niya sa sarili. Magkagayon man, sa takot na mapagalitan, isiningit na lang niya ang libro sa pinakamalapit na lagayan.Nagdudumali niyang kinuha ang kanyang mga gamit peronatisod niya ang upuan. Nilapitan siya ni Bb. Ancheta, na hindi niya namalayang nakamasid pala sa kanya.

“Ok ka lang ba hija?May masakit ba sa iyo? Masyadong kang nagmamadali, ano ba ang nangyari?”

“Naku wala po. Ok lang po ako..ano po kasi...baka nasa may gate na po ang mama ko at hinihintay ako”, ang sagot ni Nalybel habang ikinakawag ang kanyang mga kamayna parang may binubura na kung ano sa hangin.

“Siya sige, pero magdahan-dahan ka pa rin,” paalala sa kanya ng matanda.

Lumabas si Nalybel ng silid-aklatan.Totoo naman yung sinabi ko e, ang katwiran niya sa kanyang sarili.

Sa may tarangkahan ng eskwelahan, nakita nyang naghihintay ang kanyang ina dala ang isang malaking payong.Tahimik niya itong nilapitan at walang kibong naglakad pauwi.

“Matamlay ka yata? Ngayon ka lang tumahimik, ah,” biro ng kanyang ina habang naghahain ng meryenda, “Wala ka bang kwento ngayon?”

Nagitla si Nalybel at saka sabay iwas na sumagot ng, “Wala po.”

Pagkakainay agad na syang nagkulong sa kanyang kwarto. Umupo siya sa kanyang kama atbalisangipinikit nya ang kanyang mga mata.Lumipas ang ilang sandali ng pagninilay niya sa nangyari ng hapong iyon.Pag tinanong ako, sasabihin ko na ibang libro yun binasa ko noon dahil pinagbawalan na ako ni Bb. Ancheta na hiramin yun hanggat hindi pa naaayos. Kinakabisa niya ang bawat salita sa isipan.Sakabakit ko pa yun babasahin eh nabasa ko na naman? Tama, yun ang sasabihin ko.

Guminhawa ang kanyang pakiramdam sa naisip at sa haplos ng malamig na hangin sa kanyang mukha mula sa bentilador na nasa tapat ng kanyang kama.Muli siyang napapikit na may ngiti sa labi nang biglang nag-iba ang ihip ng hangin. Sa halip na papunta sa kanya’y hinihigop siya nito. Kakaibang lakas din ang dala nito na di mawari ni Nalybel. Hinihigop…hinihigop siya…paangat…pataas…palayo…patungo kung saan.

Pagmulat niyaay wala na siya sa kanyang kwarto at nakalutangna siya sa hangin. Napasigaw siya nang malakas at nagpapasag na tila lumalangoy sa tubig. Pilit niyang inaabot ang lupa pero hindi talaga siya makababa. Hindi niya alam kung gaano siya kalayo sa lupa pero nang ituon niya sa ibaba ang kanyang paningin, nakita niya ang isang bukid sa may paanan ngbundok.

“Nalybel,”umaalingawngaw ang malagom na tinig.  Lumingon siya sa direksiyon ng boses at tumambad sa kanyang paningin ang isang matandang lalaki. Suot niya’y sumbrerong tatsulok namay nakataling asul na tela. Kulay asul ang kanyang damit, na lampas-siko ang manggas. Maluwang ang bughaw din n’yang puruntong.Sa mga bahaging di natatakpan ng damit ay may mga nakakintal na letra ng Alibata, gaya ng pinag-aralan ni Nalybel sa Sibika at Kultura.

            “Sino po kayo?Nasaan po ako?Bakit nyo po ako kilala?”

“Ako si Lolo Bukno, ang sumulat ng librong binabasa mo kanina. Matagal na kitang kilala dahil madalas kitang nakikita sa silid-aklatan. Nandito tayo ngayon sa loob ng libro ko.”

“Paano po nangyari yun...na nasa loob po tayo ng libro?Bakit po ako napunta dito?”

“Alam mo ang dahilan kung bakit kita dinala rito”

“Pasensya na po pero di ko po alam. Ibalik ninyo na po ako sa amin.”

“Alam ko ang nangyari,” pasubali ng matanda.

Nahintakutan si Nalybel subali’t ngumiti si Lolo Bukno, “Halika at may ipapakita ako sa iyo. Kumapit ka sa kamay ko.”

Nag-aalangang kumapit siya sa kamay ng matanda.Sa isang iglap ay nasa baba na sila, naglalakad sa pilapil. Naalala niyangang mga kwento sa libro aymga  kwento ng buhay ng mga tagabukid. Biglang nawala ang kanyang takot.Buong sigla siyang naglibot kasama ang matanda.

Mayamaya’y nasalubong nila si Ayong, ang batang  biniyayaan ng pambihirang lakas. Bida si Ayong sa kuwentong tungkol sa katapangan. May dala itong pana na gagamitin nito sa panghuhuli ng baboy ramo.

“Hello Ayong,” ang bati niya dito pero tila wala itong nakita o narinig.

Sinundan nila ito sa kagubatan. May nakita agad ito na baboy ramo. Inabangan niya ang pagpana nito pero bigla na lang tumigil sa pagkilos si Ayong,ganoon din ang baboy ramo.

“Ano pong nangyari Lolo Bukno?”

        Hindi nagsalita ang matanda, muling inilahad angkamay nito. Naiintindihang humawak dito si Nalybel at lumipad sila pabalik sa nayon. Hindi na sila bumaba pa sa lupa, pero pinuntahan nila ang bawat bida ng mga kwento.

Kinakausap ni Likas ang kanyang mga bulaklak bago ito tila naging estatwa. Nagtatanim ng gulay sa likod bahay si Kapitan Isingnangbigla itong napahinto – ang mga kamay nakataas pa at akmang magpupunas ng pawis. Ganoon din si Aling Ligaya na nagsisimula pa lang maglaba sa may batis. Bigla silang nagmistulang tuod sa gitna ng kanilang mga ginagawa.

            “Ang bawat pahina ng libro ang bumubuo ng kanilang mga kwento,” ang malumanay na sabi ni Lolo Bukno sa kanya.

Napayuko si Nalybel. Nang iangat niya ang kanyang ulo at magkasalubong ang tingin nila ng matanda, tuluyan na siyang umamin sa nagawa.

“So-sorry na po. Hindi ko po sinasadya ang nangyari sa aklat ninyo...kasi..kasi po...biglang humangin tapos umulan pa po, tapos...sorry po talaga,” ang naiiyak na paliwanag niya. “Paano na po sila?Hindi ko na po ba ulit mababasaang kanilang mga kwento?” malungkot na tanong niya.

            “Na sa iyo’yon. Paano mabubuo muli ang libro Nalybel?”Sa isang iglap, nawala ang matanda.

Nawalan ng balanse sa ere si Nalybel. Pilit niyang ikinampay ang kanyang mga kamay pero patuloy ang pagbulusok nya sa lupa --

“Anak, gising na at tanghali na,” niyugyog siya ng kanyang mama. Biglang dilat sabay bangon, napaiyak si Nalybel sa dibdib ng ina. Paulit-ulit, sinasambit niya ang “Sorry po, ma.”

Nagtatakang nagtanong ang kanyang mama.“Bakit?”

Hindi makaimik si Nalybel, di na siya pinilit ng kanyang ina. Sa halip…

“Lagi mo lang sanang tatandaan anak, ang pagsasabi ng totoo ang tanging magpapalaya sa iyo. Naiintindihan mo ba ang ibig kong sabihin?”

“Opo mama.”

“Halika na, kumain ka na muna bago maligo at pumasok sa eskwela.”

Nagmumog lang at umupo na sa hapag-kainan si Nalybel. Nasa harap niya ang kanyang mama at may inaayos itong mga papel habang nagsasalita.

“Ma, ano po ‘yan?”

“Listahan ng pamalengke ko. Nabasa kasi ng ulan kahapon at…

Dali-daling kumain si Nalybel at naghanda papasok sa eskwela. Alam na niya ang kanyang  gagawin.

Marahan nyang inilapag sa kanyang harapan ang libro at inilabas niya ang kanyang mga kagamitan: papel, lapis, bolpen, krayola, at pandikit.

Tiniyak muna ni Nalybel ang mga nawawalang bahagi ng aklat, pagkatapos ay sinimulan na niyaang pagsusulat gamit muna ang kanyang lapis.

Una niyang ginawa ang pahina 20 hanggang 23, ang nawawalang pahina sa kwento ni Ayong. Isinulat niya kung paano nito nahuli ang baboy-ramo at kung ano pa ang mga pinagdaanan nito sa gubat bago nakauwi nang ligtas sa kanyang pamilya. “Ah,idodrowing ko si Ayong habang naglalakad siya pauwi sa kanila bitbit yung kulay itim na baboy ramo.”

Isinunod niya ang pahina 33-36 kung saan naputol ang pakikipag-usap ni Likas sa mga bulaklak nito. Kinulayan niya ang mga bulaklak tulad ng nakita niyang kulay ng mga ito. Higit pa niyang pinaganda ang pagguhit sa mga hugis ng bulaklak kaysa sa dating mga pahina na kanyang naiwala.

Lumipad ang mga oras na di niya namanlayan. Ipinikit sandali ni Nalybel ang kanyang mga mata at inunat ang kanyang pagod na mga kamay. Sa di kalayuan, masusing nagmamasid ang matandang librarian. Nakangiti…nakataas ang kaliwang kilay.

Nang makapagpahinga ay itinuloyna ni Nalybel ang pagsulat sa pahina 49 hanggang 52, kung paanong natapos ni Kapitan Ising ang kanyang pagtatanim at ang masaganang pag-aani nito ng mga gulay pagkaraan ng ilang buwan. Ang mga gulay na iyon ay ibinenta ng Kapitan sa pamilihan at ibinahagi ang natira sa kanilang pamilya atmga kapit-bahay.

Ang hulingpahinang naiwala niya ay mula 67 hanggang 70, itinuloy niya ag pagsasalaysasay ng paglalaba sa may batis ni Aling Ligaya at kung paano dumating ang kanyang dalawang anak upang tulungan ang kanilang ina sa pagbubuhat ng nilabhang mga damit. Iginuhit niya ang masayang pagkukwentuhan ng papauwing mag-iina habang may nakapatong na batya sa kanilang mga ulo.

Nang matiyak na tama ang lahat ng kanyang mga isinulat gamit ang lapis, matiyaga niya ulit isunulat ang bawat salita sa pamamagitan ng bolpen. Huli niyang ginawa ang pagdidikit, kasama ang lumang pahina at mga bagong pahinang gawa niya.

“Tapos na ba ang sikreto mo?” Tanong ni Bb. Ancheta.

Sa sobrang pagkabigla, natabig ni Nalybel ang ginawang aklat. Dinampot ito ng librarian at binuklat…

“Umm, maganda!” sabay ngiti sa bata. “Ngayo’y alam mo na ang halaga nito.”